-
FORENSICS ์์ํ๊ธฐ - ๊ธฐ์ด ๊ฐ๋ 04 :: ์คํ ๊ฐ๋ ธ๊ทธ๋ํผ(Steganography)SECURITY/FORENSICS 2020. 9. 11. 14:54
0. ์คํ ๊ฐ๋ ธ๊ทธ๋ํผ๋? (Steganography)
: ๋ณด์ด๋ ๊ณณ์ ๋ฉ์์ง๋ฅผ ์๋ฐํ ์จ๊ธฐ๋ ์๋๋ฒ (๋์งํธ ๊ธฐ๋ฒ)
Stegano(๊ฐ์ถฐ์ง) + Graphy(๊ธ) = ๊ฐ์ถฐ์ง ๊ธ
์ด๋ ๋น๋ฐ ๋ฉ์์ง๋ฅผ ์ ๋ฌํ๋ ๊ฒ ์ฃผ ๋ชฉ์ ์ด์ง๋ง, ์ ์ฑ ์ฝ๋๋ฅผ ์จ๊ธฐ๋ ๋ฐ์๋ ์ฌ์ฉ๋๋ค.
๊ธฐ์์ ๊ณ ๋ ๊ทธ๋ฆฌ์ค์์ ๋ ธ์ ๋ํผ์ ๋ฌธ์ ์ผ๋ก ๋ฉ์์ง๋ฅผ ์๊ธฐ๊ณ , ๋ ธ์์ ๋จธ๋ฆฌ์นด๋ฝ์ด ์ ๋นํ ์๋ ๋๊น์ง ๊ธฐ๋ค๋ฆฌ๋ค๊ฐ ๋ฉ์์ง๋ฅผ ๋ฐ์ ์ฌ๋์๊ฒ ๋ ธ์๋ฅผ ๋ณด๋ด๋ฉด ๊ทธ ์ฌ๋์ ๋ ธ์์ ๋จธ๋ฆฌ๋ฅผ ๊น์์ ๋ฉ์์ง์ ๋ด์ฉ์ ํ์ธํ ๊ฒ์์ ์ฐพ์ ์ ์๋ค.
ํ๋์๋ ๋์งํธ ์ธ์์ผ๋ก ๋์ด์ ์ฌ๋ฌ ๋ฐฉ๋ฒ์ผ๋ก ์งํํ๋ค.
์คํ ๊ฐ๋ ธ๊ทธ๋ํผ๋ ํฌ๋ฆฝํ ๊ทธ๋ํผ(Cryptography)์ ์ํฐ๋งํน(Watermarking)๊ณผ ๋๋ถ์ด ๋์งํธ ์ธ์์์ ์ ๋ณด๋ฅผ ๊ฐ์ถ๊ธฐ ์ํด ๋ง์ด ์ฌ์ฉ๋๋ ๊ธฐ๋ฒ ์ค ํ๋์ด๋ค.
1. ์๋ฆฌ ๋ฐ ๋ฐฉ๋ฒ
๋์์, ์ฌ์ง, ์ค๋์ค์ ๊ฐ์ ํ์ผ๋ค์๋ ๋ถํ์ํ ๋ฐ์ดํฐ๊ฐ ์๋น์ ํฌํจ๋์ด์๊ธฐ ๋๋ฌธ์, ์ด๋ฐ ๋ ธ์ด์ฆ(noise)๋ฅผ ๋ค๋ฅธ ๋ฉ์์ง๋ก ๋์ฒํด๋ ๊ทธ๋ฅ ๋ณด๋ฉด ๋ชจ๋ฅธ๋ค๋ ์ฌ์ค์ ์ด์ฉํ๋ค.
๋ ์ฌ๋์ ๋ฏธ์ธํ ์ฐจ์ด๋ฅผ ์ธ์ํ์ง ๋ชปํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ์์ฃผ ์์ ๊ฐ์ ๋ณํ์์ผ ๋ฉ์์ง๋ฅผ ์จ๊ธฐ๊ธฐ๋ ํ๋ค.
(์ค๋์ค ํ์ผ์ ๊ฒฝ์ฐ ์ธ๊ฐ์ ์ฒญ๊ฐ ์์ญ์ ๋ฒ์ด๋ ์ฃผํ์ ๋์ญ์ ๋ฉ์์ง๋ฅผ ์ฝ์ ํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ๋ ์๋ค)
์ด๋ ๊ฒ ์ฝ์ ์ํฌ ๋ ํต์ฌ์ ์๋ณธ์ ์ธํ์ (ํ์ง, ์์ง ๋ฑ) ๋ณํ๋ฅผ ์ต์ํํ๋ฉด์ ์ ์๋ฏธํ ์ ๋ณด๋ฅผ ๋ฃ๋ ๊ฒ์ด๋ค.
(์ด ๋ ์ฝ์ ํ๋ ๋ฉ์์ง๋ฅผ ์ํธํํด์ ๋ฃ๋ ๋ฐฉ๋ฒ๋ ๋ง์ด ์ฌ์ฉ๋๊ณ ์๋ค.)
1.1 ๋นํธ ํ๋ ์ธ ๋ฐฉ์ (Bit Plane) : ์ด๋ฏธ์ง ๋ณ์กฐ
: ์์ ๋นํธ๋ก ์ด์๋ก ์ํฅ๋ ฅ์ด ํฌ๊ณ , ํ์ ๋นํธ๋ก ๊ฐ์๋ก ์ธ์ง์ฑ์ด ๊ฐ์ํ๋ ๊ฒ์ ์ด์ฉํด ์ ์ ํ ์ฐ์ฐ ๋ฐฉ์์ผ๋ก ๋น๋ฐ ์ ๋ณด๋ฅผ ์ฝ์ ํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ
๊ฐ์ฅ ๋ํ์ ์ธ ๋ฐฉ๋ฒ์ผ๋ก JPEG ํ์ผ์์ LSB ์ ์ฌ์ฉํ์ฌ ์๋ํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ด ์๋ค.
์ด๋ฏธ์ง ํ์ผ์ ๋ํ๋ด๋ ๋ฐ LSB(Least Significant Bit), ์ฆ ์ค์๋๊ฐ ๋ฎ์ bit ๊ฐ ์๊ณ ์ด bit ๋ค์ ๋ด๊ฐ ์ํ๋ ์ ๋ณด๋ก ๋ฐ๊ฟ์ ๋ฃ์ผ๋ฉด ์ ๋ณด ์๋์ ํ ์ ์๋ ๊ฒ์ด๋ค.
LSB ๋ฅผ 1~2 bit ๋งํผ ๋ฐ๋์ด๋ดค์ ์ฌ๋์ด ์์์ ์ธ์ํ๋ ๋ฐ์๋ ๊ฑฐ์ ์ฐจ์ด๋ฅผ ๋๋ผ์ง ๋ชปํ๊ฒ ๋๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ค.
๋ฐ๋ฉด MSB(Most Significant Bit) ๊ฐ ์๋๋ฐ, ์๊ฐ ์ฃผ๋ก ์๊น์ ๊ฒฐ์ ํ๋ค๊ณ ๋ณด๋ฉด ๋๋ค.
RGB ์์์ ๊ฒฝ์ฐ ์์ ๋นํธ๊ฐ ๋ฐ๋์๋ก ์ฐจ์ด๊ฐ ๋๊ณ , ํ์ ๋นํธ๋ก ๊ฐ์๋ก ๊ทธ ๋ณํ๊ฐ ์์์ง๋ค.
24 ๋นํธ BMP ํ์ผ์ด ์๋ค๋ฉด, (๊ฐ RGB ๊ฐ 8 bit ์ฉ์ด๋ฏ๋ก) LSB ๋ฅผ ๋ด ๋ง์๋๋ก ์ฌ์ฉํ ์ ์๋ค๊ณ ์๊ฐํ๋ฉด ํ ํฝ์ ๋ง๋ค 3 bit ์ฉ ๋ด๊ฐ ์ฌ์ฉํ ์ ์๋ ๊ฒ์ด๋ค.
(26 ๋นํธ BMP ์์ ํ ํฝ์ ์ ๊ฐ๋ฅํ ์ ์กฐํฉ์ 2^24 ์ด๋ฏ๋ก,, ํ๋ ๋ฐ๋์ด๋ดค์ ๋ผ๋ ๊ฒ์ด๋ค)
๊ทธ๋ฐ๋ฐ ์ด๋ ๊ฒ ํ๋ฉด LSB ๋ง ์ถ์ถํ๋ฉด ๋น๋ฐ ์ ๋ณด๊ฐ ๋ฐ๋ก ๋๋ฌ๋๋ค.
๊ทธ๋์ ์ฌ์ฉํ๋ ๊ฒ์ด ๋นํธ ํ๋ ์ธ ๋ถ์ฐ ๋ฐฉ์์ธ๋ฐ, LSB ์๋ง ์ ๋ณด๋ฅผ ์ฝ์ ํ๋ ๊ฒ์ด ์๋, 8 bit ์์ MSB ๋ฅผ ํผํด (ํ์ ๋นํธ๋ค์) ๋๋คํ๊ฒ ํ bit ์ ์ ๋ณด๋ฅผ ์ฝ์ ํ๋ ๊ฒ์ด๋ค.
๊ทธ๋ฆผ์ผ๋ก ์ฐจ์ด๋ฅผ ๋ณด๋ฉด ๋ค์๊ณผ ๊ฐ๋ค.
(์ถ์ฒ - ์คํ ๊ฐ๋ ธ๊ทธ๋ผํผ๋ฅผ ํ์ฉํ ์ ๋ณด์๋ ์์ฉ๊ธฐ๋ฒ ์ฐ๊ตฌ, ํ ํ๋ ์นด๋(Hidden Card), 2009, ์ค๋ถ๋ํ๊ต)
1.2 ํ์ผ ๋ค์ ์ฝ์
ํ์ผ์ ๋์ ์๋ฆฌ๋ ์๊ทธ๋์ฒ(EOI, End of Image) ๊ฐ ์๋๋ฐ, ์ด ๋ค์ ๋ฐ์ดํฐ๋ ๋ฌด์๋๋ค.
์ด๋ฅผ ์ด์ฉํ์ฌ ํธํฐ ์๊ทธ๋์ฒ ๋ค์ ์ํ๋ ํ์ผ์ ์ฝ์ ํ ์ ์๋ค.
์๋ ์ด๋ฏธ์ง๋ JPEG ํ์ผ์ hex ์ ๋ณด์ด๋ค.
JPEG ํ์ผ์ ํธํฐ ์๊ทธ๋์ฒ์ธ FF 09 ๊ฐ ๋์ค๊ณ , ๋ค์ ZIP ํ์ผ ํ์์ด ๋ฑ์ฅํ๋ค.
FF 09 ์ดํ์ ๊ฐ๋ค์ด ๋ฌด์๋จ์ ์ด์ฉํ์ฌ ZIP ํ์ผ์ ๋ฃ์ด๋์ ํํ์ด๋ค.
1.3 ํ์ผ ํค๋์ ๊ฐ์ถ๊ธฐ
ํ์ผ ํค๋ ์ค ์๋ณธ ํ์ผ์ ์ํฅ์ ์ฃผ์ง ์๋ ๋ถ๋ถ์ด ์๋๋ฐ, ๊ทธ ์์ญ์ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์ฝ์ ํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ด๋ค.
JPEG ์ ๊ฒฝ์ฐ ํ์ผ ์ธ๋ถ ์ฌํญ(์์ฑ์, ์์ฑ๋ ์ง ๋ฑ)์ด ๋ค์ด๊ฐ๋ APP0~APP15 ์ฌ๋ณผ์ ์๊ทธ๋์ฒ(FF E0 ~ FF EF) ๋ค๋ถํฐ ํ๋ ์์ ์์(๋์ด, ๋์ด ๋ฑ)์ธ S0F0 ์ฌ๋ณผ์ ์๊ทธ๋์ฒ(FF DA) ์ ๊น์ง์ ์์ญ์ด ํด๋น๋๋ค.
2. ํด๊ฒฐ ๋ฐฉ๋ฒ
2.1 LSB ๊ธฐ๋ฒ ํ๋ณ
๊ฐ์ฅ ๊ธฐ๋ณธ์ ์ธ LSB ๊ธฐ๋ฒ์ธ, ๊ฐ์ฅ ํ์์ ๋นํธ์ ๋ฉ์์ง๋ฅผ ์ฝ์ ํ ๊ฒฝ์ฐ๋ ์ฝ๊ฒ ํ๋ณํ ์ ์๋ค.
๊ฐ ๋ฐ์ดํธ์ ๊ฐ์ฅ ํ์ ๋นํธ๋ก ๊ทธ ๋ฐ์ดํธ๋ฅผ ์ฑ์์ (ex. xxxxxxx1 ์ด์์ผ๋ฉด ๊ทธ ๋ฐ์ดํธ๋ฅผ ๋ชจ๋ 11111111 ๋ก ๋ฐ๊พธ๊ธฐ) ์๊ฐํ๋ฅผ ํ๋ค.
์ด๋ฅผ ์๋ณธ ์ด๋ฏธ์ง์ LSB ์๊ฐํ์ ๋น๊ตํ๋ฉด LSB ๊ธฐ๋ฒ์ด ์ฐ์๋์ง, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ๊ทธ ๋นํธ ์ ๋ณด๋ค์ ๋ชจ์ ์ด๋ค ๋ฉ์์ง์ธ์ง ์์๋ผ ์ ์๋ค.
(๊ฐ๋จํ ํจ์๋ก ๋นํธ๊ฐ์ ์ถ๋ ฅํ๊ฒ๋ ๋ง๋ค ์ ์๋ค. Ref. ์ฐธ์กฐ~)
2.2 Fuse ๊ธฐ๋ฒ ํ๋ณ
์์ ์ดํด๋ณธ 1.2 ์ 1.3 ๊ณผ ๊ฐ์ ๋ฐฉ๋ฒ๋ค์ ๊ฐ๋ฆฌํค๋, ๋ฉ๋ ๊ธฐ์ ์ด๋ผ๊ณ ๋ ํ ์ ์๋ค.
(๊ทธ๋ฐ๋ฐ LSB ๋ ์ด ๊ธฐ๋ฒ์ด๋ผ๊ณ ๋ถ๋ฅด๋ ์ฌ๋๋ค๋ ์๋ ๋ฏ? ์ ํํ ์๋ ๋ถ ์์ผ๋ฉด ์๋ ค์ฃผ์ธ์)
์ ๋ง ๊ฐ๋จํ ๋ฐฉ๋ฒ์ธ๋งํผ ํ์ ์ด ๋ง์์ ์ฝ๊ฒ ํ๋ณํ ์ ์๋ค.
์ฐ์ ์๋ณธ ํ์ผ๊ณผ ๋น๊ตํ์ฌ ์ฉ๋์ด ๋งค์ฐ ์ปค์ง๊ณ , ํ์ผ ์๊ทธ๋์ฒ๋ก ์ฝ๊ฒ ํ์ผ์ ์ฐพ์ ์ ์๋ค.
ํ์ผ์ ์ํธํํ์ฌ ๋ถ์ธ๋คํด๋ ๋ค์ ์ทจ์ฝํ ๋ฐฉ๋ฒ์์ ์ ์ ์๋ค.
3. Audio Steganography?
- ์๋ฏธ ๋ฐ ํด๊ฒฐ ๋ฐฉ๋ฒ
์ค๋์ค ์คํ ๊ฐ๋ ธ๊ทธ๋ํผ๋ ์ค๋์ค ๋งค์ฒด์ ์ํธํ๋ ๋ฉ์์ง๋ฅผ ์๋ํ์ฌ ์ ์กํ๋ ํต์ ๊ธฐ๋ฒ์ด๋ค.
์ธ๊ฐ์ ์ฒญ๊ฐ ์์คํ ๊ณผ ์ง๊ฐ๋ฅ๋ ฅ์ ํ๊ณ์ ์๊ฑฐํ์ฌ, ์ง๊ฐ ํ์ง(perceptual quality) ์ ์ฐจ์ด๋ฅผ ๋ชป๋๋ผ๋ ๊ฒ์ ์ด์ฉํ๋ ๊ธฐ์ ์ด๋ค.
์คํ ๊ฐ๋ ธ๊ทธ๋ํผ๊ฐ ์๊ทํ๋ ์ง๊ฐ ํฌ๋ช ์ฑ (perceptual transparency) ์ ๋ฉ์์ง ์ฝ์ ํ๋ ๋์ ์ ์ก ๋น(high data rate/capacity) ๋ฅผ ์ค๋์ค ์คํ ๊ฐ๋ ธ๊ทธ๋ํผ๋ ๋ชจ๋ ์ถฉ์กฑํ ์ ์๋ค.
์์ ์ฝ๋ฉ(Phase Coding) ๊ธฐ๋ฒ๊ณผ LSB ์ฝ๋ฉ ๊ธฐ๋ฒ์ด ๋ง์ด ์ฌ์ฉ๋๋ค.
LSB ์ฝ๋ฉ์ ์์ ์ค๋ช ํ ๊ธฐ๋ฒ์ ์ค๋์ค์ ์ ์ฉํ ๋ฐฉ์์ผ๋ก, ๋น๊ต์ ํฐ ์๋ฃ๋ฅผ ์๋ํ ๋ ์ ์ ํ๊ฒ ์ฌ์ฉํ ์ ์๋ค.
์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก ์ธ์ฝ๋ฉ ์ ํ์ ํ์ผ์ ํฌ๊ธฐ ๋ณํ๊ฐ ์๋ค.
๋ฐ๋ฉด ์์ ์ฝ๋ฉ์ ์๋ฆฌ์ ์์ ์์๋ ์ก์(noise) ์ผ๋ก์ ์ธ๊ฐ์ ์ฒญ๊ฐ์ผ๋ก ๊ฐ์งํ ์ ์๋ค๋ ์ฌ์ค์ ์ด์ฉํ๋ค.
LSB ๊ธฐ๋ฒ๋ณด๋ค ๋ณต์กํ๋ฉฐ ๋น๊ต์ ์ ์ ์๋ฃ๋ฅผ ์๋ํ ๋ ์ด์ฉํ๋ค.
๋ํ ์๋ฃ ์ ์ก ์๋๊ฐ ๋ฎ๋ค๋ ๋จ์ ์ด ์๋ค.
์ด ์ธ์๋ Echo Hiding, Parity Coding, Spread Spectrum, Tone insetion ๋ฑ์ ๋ฐฉ๋ฒ์ด ์๋ค (Ref. [8] ์ฐธ๊ณ )
--- REFERENCE ---
[1] https://blog.naver.com/namuya11/40207109776
[2] ์คํ ๊ฐ๋ ธ๊ทธ๋ผํผ๋ฅผ ํ์ฉํ ์ ๋ณด์๋ ์์ฉ๊ธฐ๋ฒ ์ฐ๊ตฌ, ํ ํ๋ ์นด๋(Hidden Card), 2009, ์ค๋ถ๋ํ๊ต
[3] bpsecblog.wordpress.com/2016/08/21/amalmot_4/
[4] Steganography ๊ธฐ๋ฒ๋ค www.jjtc.com/Steganography/tools.html
[5] ์์ ์คํ ๊ฐ๋ ธ๊ทธ๋ํผ์ ๊ฐ๋ ๊ณผ ํ๋ณ, ์ด์ฌํ/๊น์ฐฌ๋/์ด์ํ/๋ฐ์ข ์ผ, 2018
[6] ํน์ ๋ณ์์ ๋นํธ ๊ฐ ์ถ๋ ฅํ๋ ํจ์ ๋ง๋ค๊ธฐ blog.naver.com/PostView.nhn?blogId=tipsware&logNo=221360791167
[7] LSB ๊ธฐ๋ฒ์ ์ด์ฉํ๋ ๊ฐ์ ๋ ์ค๋์ค ์คํ ๊ฐ๋ ธ๊ทธ๋ํผ, ์ง์ ์, 2012, Korea Industr Inf Syst Res Volume 17 Number 5 http://dx.doi.org/10.9723/jksiis.2012.17.5.037
[8] Audio Steganography Techniques-A Survey, Navneet Kaur*, Sunny Behal**, 2014
.
'SECURITY > FORENSICS' ์นดํ ๊ณ ๋ฆฌ์ ๋ค๋ฅธ ๊ธ